شبدر قرمز و یونجه

شبدر قرمز Red Clover

نام علمی Trifolium Pratense

خواص طبی

• مهمترین خاصیت شبدر قرمز ضد سرطان بودن آن است.
• علاج بسیاری از بیماری های پوستی نظیر اگزما و سوریاسیس می باشد.
• تمیز کننده خون و بدن است
• برای معالجه سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان غدد لنفاوی و سرطان معده به کار می رود.

مضرات شبدر

مقدار مصرف زیاد شبدر خطرناک است زیرا دارای اسید سیانیدریک می باشد. ولی استفاده متعادل از آن هیچگونه خطری نداشته و بسیار مفید است.

صور طبی شبدر

به فارسی «شبدر» و «شِودر» و در کتب طب سنتی با نام های «شبذر» و «قرط» و ثمر آن را «رسین» و نوع مصری آن را «برسیم» نام برده اند. گیاهی از خانواده Leguminosae دارای بقولات گونه های مختلف است.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی در شبدر گل قرمز معمولی، که مورد تجزیه قرار گرفته است، وجود اسانس روغنی فرار و گلوکوزید تریفولین و ایزوتریفولین در شکوفه های آن تایید شده است.

در شبدر مصری یا برسیم (T. alexandrinum) تازه مقدار قابل ملاحظه ای ویتامین C وجود دارد. در شبدر گل سفید (T. repens) وجود گلوکوزیدهای سیانوژیک به مقدار قابل ملاحظه تائید شده است و به همین علت شبدر سفید تازه برای اسب ها مسموم کننده است.

خواص – کاربرد

شبدر طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت گرم و تر می باشد. از نظر خواص معتقدند که خوردن شبدر تازه مسهل است و خوردن خشک آن شکم را بند می آورد و خوردن آب شبدر تازه یا خوردن دم کرده شبدر برای رفع خشونت سینه و قطع سرفه های سخت نافع است و اگر دم کرده آن مخلوط با شکر یا عسل و یا انجیر خورده شود اثر آن بیشتر است.

در هندوستان از گل های خشک شبدر قرمز به عنوان ضد عفونی کننده سینه استفاده می شود و در موارد برونشیت و سرفه های شدید، بسیار موثر است. آن را در سیگارهای ضد آسم مصرف می کنند. له کرده آن را به صورت مرهم برای التیام مستقیماً روی زخم می گذارند.

در آمریکا دم کرده گل های شبدر قرمز برای تصفیه خون تجویز می شود و در موارد سرطان معده و گلو، سیاه سرفه و انواع اسپاسمها اثر بسیار معالجی دارد. در موارد سرطان گلو از غرغره آن استفاده می شود.

شبدر قرمز Trifolium Pratense گیاهی است چند ساله در مناطق معتدل دنیا و در مناطق نیمه حاره می روید و کاشته می شود. در شرایط مساعد ممکن است تا 6 – 7 سال نیز باقی بماند ولی در آّب و هوای گرم طول عمر آن کوتاه شده و به عنوان گیاه دوساله و یکساله تلقی می شود. بلندی گیاه خیلی کم در حدود 15 – 10 سانتیمتر. برگهای آن سبز مرکب دارای سه برگچه و برگچه هایبیضی کمی دراز. گل آذین آن به شکل تخم مرغ به طول 3 سانتیمتر و عرض 2 سانتیمتر که مرکب از گروهی از صدها گل کوچک قرمز یا ارغوانی است. این شبدر در کوه چهارخاتون در غرب، در تبریز و خوی و در کرمان انتشار دارد. واریته گل درشت آن نیز در غرب و شمال ایران و در منطقه تهران می روید.

دم کرده: مقدار 30 گرم گیاه خشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و به مدت 5 دقیقه دم کنید. مقدار مصرف آن یک فنجان سه بار در روز است.

شبدر سفید Trifolium repens گیاهی است خزنده و گسترده روی زمین و چندساله، طول آن 30 – 10 سانتیمتر که در محل گره های ساقه خزنده آن در تماس با خاک ریشه می دهد. برگ آن مرکب، دارای سه برگچه، برگچه ها تخم مرغی و دندانه دار اره ای و دارای دمبرگ می باشد، گلبرگ آن سفید است.

این شبدر در دامنه های البرز منطقه تهران، در غرب در دامنه های الوند، در خوی، اراک، آستارا، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی در تبریز، در اصفهان، در کرمان کوه لاله زار، در خراسان در قزوین، بلوچستان و بندرگز می روید. در بلوچستان با نام محلی «شفتل» شناخته می شود.

یونجه

نام علمی Medicago sativa

یونجه گیاهی است پایا به ارتفاع حداکثر 80 سانتی متر. برگ های آن از سه برگچه ی دندانه دار تشکیل شده و گل ها درشت و به صورت خوشه های دراز به رنگ زرد و گاهی آبی مایل به بنفش می باشند. این گل ها شهد فراوانی دارند و مورد توجه زنبور عسل هستند. میوه گیاه نیام مانند به شکل داس و پیچ خورده می باشد. یونجه خودرو است و در مناطق معتدل آسیا و شمال آفریقا می روید؛ ولی به علت استفاده زیاد، به خصوص به عنوان غذای دام، امروزه در بیشتر نقاط جهان کشت می شود. یونجه در ایران از قدیم مورد استفاده بوده و در بیشتر مناطق کشت می گردد.

تاریخچه

یونجه همیشه نقش مهمی در علوفه دام داشته است. احتمالاً برای اولین بار در آسیای جنوب شرقی از آن استفاده می شده است. عرب ها که یونجه را به اسب های خود می دادند، معتقد بودند آنها را چابک و قوی می کند آن را ال – فا – فا یعنی «پدر همه غذاها» می نامیدند. بر طبق داستان های نقل شده از کاربردهای پزشکی یونجه، برگ های این گیاه مدر و برای ناراحتی های کلیه، مثانه و پروستات مفید است.

فراورده های به دست آمده از برگ یونجه به دلیل خاصیت ضد آرتروز ضد دیابت، ضد آسم و درمان سوء هاضمه مشتریان زیادی را به خود جلب کرده است. عصاره یونجه در مواد پخته شده، نوشابه ها و غذاهای آماده به کار می رود و گیاه از جهت کلروفیل و کاروتن موجود در آن یک منبع تجاری به حساب می آید.

ترکیبات مهم

برگ های یونجه سرشار از مواد پروتئینی، کلسیم و نیز بعضی مواد معدنی، کاروتن، ویتامین های E و K چند ویتامین محلول در آب هستند.

ب نظر می رسد در این گیاه و جوانه های آن یک فراکشن حاوی ساپونین استروئیدی موجب کاهش کلسترول و همولیز گلبول های قرمز باشد.

دانه های یونجه حاوی مواد سمی اسید آمینه ال – کاناوانین (نوعی آنالوگ آرژنین) است. جوانه ی بعضی یونجه های کاشتنی تا 13 گرم بر کیلوگرم (وزن خشک یونجه) کاناوانین دارد. این ماده در یونجه ی رسیده به مراتب کاهش می یابد. در دانه ی یونجه همچنین دو آلکالوئید به نام های استاکیدرین و هومواستاکیدرین وجود دارد که قاعده آور و شیرافزا می باشند.

دانه ها حاوی تا 11 درصد روغن خشک شونده هستند که در نقاشی و وارنیش مورد استفاده قرار می گیرند. بیشتر ترکیبات یونجه به خوبی شناسایی شده اند و پودر برگ یونجه به صورت قرص و کپسول و یا فرآورده های دیگر، به عنوان مکمل غذایی، استفاده ی زیادی دارد.

شاخه های نورسته ی یونجه حاوی حدود 83 درصد آب، 6 درصد پروتئین، 4 درصد چربی، 5/9 درصد کربوهیدرات، 3 درصد فیبر و املاحی از جمله کلسیمم 12 میلی گرم درصد، فسفر 51 میلی گرم درصد و آهن 5/5 میلی گرم درصد هستند. ویتامین های یونجه عبارتند از ویتامین A، ویتامین C، ریبوفلاوینف نیاسین و تیامین. خاکستر تام حدود یونجه حدود 5/1 درصد است.

طریقه و میزان مصرف

1 تا 2 قاشق غذاخوری برگ خشک (معادل 5 تا 10 گرم) گیاه را می توان در یک لیوان آب حل و تا سه نوبت در روز مصرف کرد.

تنتور: هر نوبت 5 تا 10 میلی لیتر تنتور و تا سه نوبت در روز.

کپسول: کپسول های 370 میلی گرمی تا سه بار در روز. کپسول های 500 میلی گرمی 1 تا 2 بار در روز. کپسول یونجه برای افزایش وزن توصیه می شود.

تداخل دارویی

ویتامین K موجود در یونجه ممکن است با مواد ضد انعقاد مانند وارفارین تداخل کند و مدت  زمان پروترومبین را کاهش دهد و به همین دلیل عمل افزایش قدرت دفاعی بدن توسط  کورتیکو استروئیدها و سیکلوسپرین ها را تحت تاثیر قرار دهد؛ لذا توصیه می شود افرادی که نقص ایمنی دارند و همچنین خردسالان، در مصرف آن احتیاط کنند.