مقدمه :
نعناع فلفلی Mentha piperita یکی از پرمصرفترین گیاهان دارویی است که مقدار مصرف سالانه اسانس آن در جهان به حدود 7000 تن میرسد. گیاهی است علفی و چندساله، دارای ساقه های خزنده ،استولون و ساقه های زیرزمینی می باشد. ساقه اش چهارگوش به رنگ قرمز مایل به بنفش که برگهای بیضوی شکلی به صورت متقابل روی آن قرار میگیرند. نعناع فلفلی یک گیاه هیبرید است که طعم تند برگهای آن سبب شهرت این گیاه به نام نعناع فلفلی شده است.
برخی از محققان منشاء آن را آسیا و برخی دیگر، انگلستان میدانند. این گیاه بومی کشور ما نیست ولی به طور وسیع در اکثر استانها کشت میشود. نعناع فلفلی را در اکثر مکانها میتوان کاشت ولی درشرایط روز بلند و رطوبت بالا و دمای 18 تا 20 درجه دارای بهترین عملکرد کمی و کیفی است. به دلیل داشتن ریشه های سطحی بایستی درفواصل کوتاه و به مقدار نسبتا زیاد آبیاری شود. این گیاه خاکهای شنی با مقدارهوموس بالا و اسیدیته 5 تا 8 را میپسندد.
خواص دارویی و درمانی نعناع فلفلی
بيشترين مصرف نعناع فلفلي به منظورتهيه اسانس است. اين گياه داراي خواص دارويي و دارای مصرف فراواني از جمله در داروهاي ضدنفخ، ضدباكتري، محلولهاي دهانشويه، و نيز در صنايع غذايي، بهداشتي، آرايشي و نوشابه سازي ميباشد.
منتول موجود در اسانس یک ماده آنتی باکتری قوی است و از اسانس نعناع فلفلی برای معطرکردن داروها و خمیردندانها و استفاده میشود. در اکثر شکلاتهای نعنایی و آدامسها از اسانس اینگونه نعناع استفاده میشود. داروهاي رسمي موجود در ايران كه با استفاده از گياه دارويي نعناع ساخته شده اند شامل پودر كارامين،كارميناتيف و محلول خوراكي گريپ واتر است كه همگي برطرفكننده سوء هاضمه، نفخ و درد ناشي ازآن می باشد.
از دیدگاه طب سنتي
از نظر طبيعت طبق نظرحكماي طب سنتي خيلي گرم و خشک است و از نظرخواص معتقدندكه فرح افزا و بازكننده گرفتگي و انسداد مجاري ميباشد. مقوي معده و روده و قلب است ضدعفوني كننده و مدراست و ترشح ادرار و حيض را زياد ميكند.
پرورش نعناع فلفلی
نعناع فلفلی گیاهی چندساله است و به همین دلیل آماده سازی اولیه خاک دارای اهمیت فوق العاده ای میباشد. درتابستان برای کشت پاییزه( یا در پاییز )برای کشت بهاره( 20 تا 30 تن کود دامی را به همراه 50 تا 90 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 90 کیلوگرم در هکتار کود ازته به خاک اضافه می‌کنیم. عملیات شخم و تسطیح را اندکی قبل ازکاشت انجام میدهیم. کشت پاییزه بر کشت بهاره ترجیح دارد، چون در فصل پاییز خاک دارای رطوبت کافی است و گیاه در فصل بهار زودتر رشدش را شروع می‌کند.
روش های تکثیر نعناع فلفلی به ترتیب اهمیت عبارتند از: ۱- تکثیر رویشی از طریق ریشه است ، (استولون) استولون نوعی ساقه و دارای گرههایی است که از محل آنها ریشه تولید میشود. استولونهای دارای حداقل 2 گره را که از گیاهان 2 تا 3 ساله جدا کردیم برای کشت استفاده می‌کنیم.
۲- تکثیر رویشی از طریق پاجوش: در اواخر بهار (خردادماه) پاجوشهای دارای 8 تا 10 سانتیمتر را از بوته های 2 تا 3 ساله جدا کرده، در زمین مورد نظرکشت می‌کنیم. افزودن سایرعناصرغذایی به آزمایشهای خاک و وضع گیاه بستگی دارد. آبیاری منظم و تاحدودی هم مبارزه با علفهای هرز توصیه میشود.
اندام دارویی:
قسمتهاي مورد استفاده نعناع شامل برگها و سرشاخه هاي گلدارآن است. اسانس نعناع فلفلی دارای بیش از 20 نوع ترکیب شیمیایی است که مهمترین آنها منتول می باشد و بیشتر در برگهای جوان قرار دارند و اسانس گلها، منتول کمتری دارد. ساقه ها فاقد اسانس هستند و بررسیها نشان داده است که نعناهای کشت شده درمناطق نسبتا سرد و مرطوب دارای اسانس بیشتری میباشند.
خلاصه مدیریتی / اجرایی
گیاه نعناع فلفلی به لحاظ دارویی جایگاه ویژه ای دارد. به دلیل مقاوم بودن گیاه به خشکی، میتوان آن را در اکثر نقاط کشور کشت کرد. با توجه به کم آبی در کشور، کشت این گیاه میتواند بدون هیچ مشکلی انجام پذیرد.
کشور ما، صادر کننده این محصول به نقاط دیگر دنیا نیز می باشد.هدف از کشت این گیاه افزایش میزان تولید و سپس افزایش میزان صادرات آن به کشورهای همسایه میباشد.
منبع :
ستاد توسعه علوم و فناوری و طب ایرانی
موسسه علمی کاربردی جهاد کشاورزی
بدون دیدگاه