تاثیر گیاهان دارویی و طب سنتی بر تقویت حافظه

در شرايط زندگي صنعتي امروز که اختلالات حافظه با سرعت بيشتري در حال وقوع است، انسان به دنبال شناخت روش هايي است که از اختلالات مربوط به آن جلوگيري کرده و موجب تقويت حافظه گردد. مطالعات نشان داده اند که داروهاي زيادي از جمله گياهان دارويي بر روي حافظه و يادگيري موثر هستند.

نظر مي رسد که گياهان بسياري وجود دارند که داراي اثر بر روي حافظه مي باشند که از جمله آن ها مي توان به شاهدانه، انجير، سيرکوهي، کنجد، وج، بوزيدان، خارمريم، هوفاریقون، کندر، بادرنجبويه، خرما، زيتون، قره قاط سياه، کنگرفرنگي، زعفران، کرفس کوهي، آب انگورقرمز، سويا، مرزنجوش اشاره کرد که موجب افزايش توانايي، تقويت و بهبود حافظه مي شوند. نظر به اينکه حافظه در زندگي انسان ها از اهميت بسيار بالايي برخوراد بوده و در پيشرفت هاي علمي نقش بسيار مهمي دارد. همچنين اين گياهان با توجه به اينکه داراي عوارض بسيار کم و يا فاقد عوارض مي باشند، در صورت موثر بودن بتوانند جايگزين مناسبي براي داروهاي شيميايي باشند(1).

بررسی درمان حافظه و فراموشی از دیدگاه طب سنتی

عواملی همچون افزایش سن،اضطراب ها، اعراض نفسانی شامل غم و اندوه، آب و هوای آلوده و وجود دود و بخارات تیره و تار و کمی تحرک بدنی در کاهش حافظه نقش دارند. افزایش سردی و رطوبت و یا سردی و خشکی و یا سردی مغز از اسباب نسیان می باشدحافظه زیاد از حرارت و خشکی، و کمی آن از کمبود آن دو، تباهی آن از تباهی آن دو و نابسامانیش از نابسامانی آنهاست(۲).

گاهی فراموشی در اثر سستی ای که در قسمت پیشین مغز و از خوردن داروی مخدر حاصل می گردد پیدا می شود.

تدابیر طب ایرانی شامل رعایت سته ضروریه بویژه رعایت غذا و آب و هوا، و ورزش ،انجام بعضی از اعمال یداوی همچون حجامت، فصد و حقنه و کاربرد مفردات غذایی و دارویی که در افزایش حافظه و تقویت مغز و کاهش فراموشی نقش بسزایی دارد که تعدادی از مطالعات موید این موضوع می باشد. رعایت تدابیر طب ایرانی با عنایت به اسباب بیماری و توجه به مزاج کلی و عضوی و در اولویت قراردادن غذای بیمار بر دارو واعمال یداوی و کاربرد بجا و صحیح داروهای گیاهی می تواند در افزایش حافظه و تقویت مغز موثر باشد. این داروها در طب نوین نیز برای درمان بیماریهای آلزایمر و دمانس بکار می رود، هرجند لازم است که تحقیقات وسیع تری صورت گیرد.

در مرتبه اول باید بیماری را با اصلاح غذایی درمان کرد و بیمار را از چیزهایی که در آن زیاده روی کرده بازداشت و چیزهایی را که از آن کم خورده است بیشتر به او بخورانند و چه بسا که همین درمان برای بیمار بس باشد.

درمان در مرتبه دوم نیز همچنین است و اگر بیمار بهبودی نیافت باید از غذاهای دارویی سود بجویند و چه بسا که با همین درمان بهبودی به دست آید وگرنه باید به وسیله استفراغ پس از نضج گرفتن و توقف بیماری به پاکسازی بدن پرداخت. اگر این چاره که بیشتر سودمندست ممکن نشد و بیماری ادامه یافت باید چیزهای لطیف کننده مزاج و پس از آن چیزهایی که خلط ها را حل می کند استفاده کرد.

در فراموشی ناشی از سردی و رطوبت:

از آب و استحمام زیاد و صرف نوشیدنی ها و خوردنی های مرطوب و سرد مانند خیار، هندوانه، برنج، ماست، دوغ، گوجه فرنگی و مانند آن پرهیز شود.

توصیه به خوردن:

مربای زنجبیل، کندر با شکر، مرغ محلی جوان، گوشت گوسفند جوان، نخود و زیره و دارچین

آشنایی با برخی از مقوی های مغز و حافظه

انجیر

طبق نظر حکمای قدیم، انجیر زیاد کننده عقل و جوهر دِماغ (مغز) است. به علت مقدار زیاد فسفر در آن پیشنهاد شده است که در پرورش هوش و تقویت حافظه موثر است. مصرف آن همراه با پسته و بادام جهت تقویت حافظه و قدرت تفکر و تعقل سودمند است.

بادام

وجود ۵۴ در صد روغن و ۲۴ درصد مواد نشاسته ای و مقداری قند و صمغ و همچنین در صد بالایی از املاح نظیر فسفر ، منیزیم ، پتاسیم ، گوگرد و آهن و ویتامین نیاسین در میوه شیرین بادام هر چند آنرا کمی سنگین و دیر هضم برای معده ساخته ولی یکی از بهترین مواد طبیعی مقوی مغز و سلولهای دستگاه اعصاب مرکزی می باشد

زعفران

شهرت زیادی در تقویت اعصاب، کمک به تحریک سلولهای مغزی و تقویت آن و همچنین تقویت حافظه دارد.

مصرف زعفران با کمی کندر و عسل به صورت خمیر جهت رفع کندی ذهن موثر است.

این گیاه گرم و خشک بوده دارای خاصیت شادی بخش و تقویت کننده حواس و مغز و تنظیم کننده سلسله اعصاب می باشد.

کندر

در طب سنتی به عنوان یک ماده تقویت کننده و هوش معرفی شده است. کندر یک صمغ گیاهی است که از تنه درخت کندر در اثر ایجاد شکاف طولی در تنه درخت به صورت شیره سفید رنگی خارج می شود و در مجاورت هوا به صورت قطرات کوجک سفت می شود. عصاره کندر موجب افزایش انتقال پیام ها و تقویت حافظه می شود.

سعد کوفی

ریشه سعد کوفی اثرات بسیار مفیدی بر روی حافظه و از بین بردن کند ذهنی و فراموشی دارد. خوردن سعد پودر شده به همراه پودر زعفران و مویز خشک و کمی عسل در رفع فراموشی و حواس پرتی بی نظیر است .

رزماری

رزماری یا اکلیل کوهی گیاهی است که دستگاه عصبی را تحریک وتقویت می کند و از اثری عجیب در تقویت حافظه و قوای ذهنی دارد.

طبیعت گرم و خشک و طعم تند و تیز و خاصیت محرک دستگاه عصبی و گردش خون این گیاه سبب شده که دارویی مفید و موثر جهت درمان اکثر بیماریها و اختلالات عصبی و مغزی از جمله افسردگی، میگرن عصبی و استرس و ضعف قوای فکری و فراموشی باشد .

برای تهیه شربت از این گیاه کافی است که مقدار ۳۰ گرم اکلیل کوهی خشک را به همراه یک لیتر اب گرم و مقداری عسل بجوشانید و مقداری بهار نارنج هم به آن اضافه کنید.

جینکو

جینکو بیلو با به درخت معبد شهرت دارد. یک گیاه مقوی حافظه به شمار می رود. قسمت مورد استفاده داروی آن برگهای این گیاه می باشد که خاصیت ریلکس کننده (آرام بخش) دارد و موجب جریان خون بیشتر در سلولهای مغزی می شود و جهت مقابله با آلزایمر در پیری بکار می رود

 

• بررسی تاثیر گیاهان دارویی بر حافظه و یادگیری، یک مطالعه مروری. مجله طب سنتی اسلام و ایران.، سال هشتم. شماره سوم. 1396.
• تدابیر افزایش حافظه و کاهش فراموشی در طب ایرانی. کنفرانس بین المللی علوم کشاورزی، گیاهان دارویی و طب سنتی. 1396.